Tham dự Tọa đàm có ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (HHNH); ông Phạm Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm (Bộ Tư pháp): ông Nguyễn Hồng Hải, Phó Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm; bà Phạm Thị Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Đăng ký đất đai (Tổng cục Quản lý đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường); ông Tuấn Đạo Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam và đại diện các Vụ, Cục Ngân hàng Nhà nước và các TCTD.
Ghi nhận sự chủ động tham gia góp ý của Hiệp hội Ngân hàng
Tại toạ đàm, Tổng Thư ký HHNH Nguyễn Quốc Hùng cho biết, giao dịch bảo đảm có vai trò quan trọng, gắn kết chặt chẽ với hoạt động của các TCTD. Hiện, Chính phủ đã ban hành Nghị định 21/2020/NĐ-CP về các biện pháp bảo đảm. Để phù hợp với thực tiễn và sự thay đổi của các quy định pháp luật về giao dịch bảo đảm, Bộ Tư pháp soạn thảo Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 102/2017/NĐ-CP về đăng ký giao dịch bảo đảm. Trong quá trình soạn thảo, Hiệp hội Ngân hàng có thành viên tham gia vào Ban soạn thảo và phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Tư pháp để góp ý xây dựng Dự thảo. Lần này, Hiệp hội tổ chức Tọa đàm để các TCTD đóng góp ý kiến đối với Dự thảo làm rõ các vấn đề còn vướng mắc, bất cập, đề xuất kiến nghị các nội dung phù hợp với quy định pháp luật cũng như thực tiễn trong triển khai hoạt động.
Cục trưởng Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm Phạm Tuấn Ngọc ghi nhận Hiệp hội Ngân hàng rất chủ động, tích cực trong việc tham gia góp ý, kiến nghị với cơ quan soạn thảo nhằm chỉnh lý Dự thảo Nghị định đảm bảo chất lượng, có tính khả thi, hiệu quả trên thực tế. Dự thảo Nghị định đã kế thừa những nội dung đã ổn định, phù hợp với thực tiễn của Nghị định 102 và bổ sung những nội dung mới nhằm tháo gỡ vướng mắc trong giao dịch bảo đảm.
Thay mặt đơn vị soạn thảo, ông Nguyễn Hồng Hải, Phó Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm cho biết cụ thể, việc xây dựng Nghị định mới nhằm đáp ứng yêu cầu đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; khắc phục những vướng mắc, bất cập trong quy định của Nghị định số 102/2017/NĐ-CP và đáp ứng yêu cầu phát triển mới của kinh tế – xã hội, hội nhập quốc tế.
Về bố cục, Dự thảo bao gồm 6 chương, 74 Điều. Ngoài quy định chung về phạm vi, đối tượng điều chỉnh, Nghị định quy định nguyên tắc, hiệu lực, từ chối đăng ký…. Nghị định quy định thủ tục đăng ký biện pháp bảo đảm, thủ tục đăng ký khác, cung cấp trao đổi thông tin…
Các đại biểu tham dự tọa đàm tại đầu cầu Hiệp hội Ngân hàng. Ảnh: Tạ Dũng
Trong đó, ông Nguyễn Hồng Hải nhấn mạnh một số điểm mới như quy định bổ sung thẩm quyền đăng ký của Tổng Công ty Lưu ký chứng khoán và Bù trừ giao dịch chứng khoán đối với tài sản bảo đảm là chứng khoán; bổ sung cơ chế pháp lý về đăng ký thế chấp bằng căn hộ lưu trú (condotel), văn phòng kết hợp lưu trú (officetel), nhà ở kết hợp kinh doanh thương mại để đáp ứng yêu cầu phát sinh trong thực tiễn; bổ sung cơ chế pháp lý về hủy việc đăng ký, tách bạch khỏi thủ tục xóa đăng ký, thừa nhận hồ sơ trực tuyến…
17 vấn đề còn vướng mắc…
Tại Toạ đàm, bên cạnh ghi nhận những điểm mới, tích cực của Nghị định, ông Nguyễn Thành Long, Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) Pháp chế (HHNH) cũng đã phân tích một số vấn đề đề nghị Ban soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu, xem xét. Tổng hợp ý kiến từ các hội viên là các TCTD, ông Nguyễn Thành Long cho biết có 17 vấn đề được nêu ra. Trong đó, những nội dung quy định thủ tục đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất; các quy định về đăng ký khác, vấn đề ủy quyền, con dấu, chữ ký… nhận được nhiều ý kiến đóng góp.
Đại diện Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) đề nghị nên quy định Văn phòng đăng ký đất đai, chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai thực hiện việc đăng ký, cung cấp thông tin về biện pháp bảo đảm bằng quyền tài sản phát sinh từ hợp đồng mua bán nhà ở thay vì quy định đăng ký tại Trung tâm đăng ký giao dịch như hiện nay. Theo đại diện Agribank việc quy định như vậy tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý Nhà nước.
Dự thảo Nghị định quy định trường hợp tài sản không thuộc diện đăng ký và cũng chưa được đăng ký thì Văn phòng đăng ký được từ chối đăng ký. Tuy nhiên, quy định tại Nghị định 21 lại cho phép trường hợp như trên được thực hiện theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo đảm. Do đó, đại diện Agribank, đại diện Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và một số TCTD đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét chỉnh sửa quy định này cho phù hợp, thống nhất.
Đại diện BIDV đề nghị mở rộng quy định về chủ thể yêu cầu đăng ký. Hiện Dự thảo Nghị định chỉ quy định chi nhánh được ủy quyền của ngân hàng mà không quy định phòng giao dịch. Việc phân cấp ủy quyền là theo nội bộ của TCTD và vẫn là đại diện, trực thuộc pháp nhân. Chưa kể trên thực tế, các TCTD có thể luân chuyển quản lý tài sản bảo đảm tại các chi nhánh khác nhau nhưng bên nhận tài sản bảo đảm vẫn là TCTD đó.
Cho biết ngân hàng có hơn 100 chi nhánh nhưng có tới hơn 500 phòng giao dịch, có phòng giao dịch ở vùng sâu vùng xa cách chi nhánh 50 – 60 km nên đại diện Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) cùng với đại diện một số TCTD khác như Ngân hàng TMCP Kỹ Thương (Techcombank) đề nghị công nhận cả bên yêu cầu là phòng giao dịch thay vì chỉ quy định chi nhánh như Dự thảo.
Liên quan đến quy định về xóa đăng ký do tài sản bảo đảm có sự thay đổi chủ sở hữu, đại diện Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) cho rằng thực tế có trường hợp việc thay đổi chủ sở hữu là do thừa kế đối với cá nhân hoặc thừa kế pháp nhân thay đổi, do đó đại diện VietinBank cho rằng chỉ nên đăng ký thay đổi mà không nên xóa đăng ký.
Đại diện VietinBank, đại diện Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank) và nhiều TCTD khác đề nghị không nên quy định phải đăng ký thay đổi khi có sự thay đổi về căn cước công dân, chứng minh thư của bên bảo đảm. Pháp luật hiện tại đã quy định nguyên tắc thông tin trên chứng minh thư vẫn có giá trị pháp lý. Nếu buộc phải thay đổi sẽ làm khó cho hệ thống ngân hàng bởi phải đăng ký thay đổi hàng loạt giao dịch.
Nghị định mới phải phù hợp với thực tiễn, đảm bảo an toàn hiệu quả cho TCTD
Đại biểu tham dự tọa đàm trực tuyến tại các đầu cầu. Ảnh chụp từ màn hình
Trao đổi cùng các TCTD, ông Nguyễn Hồng Hải ghi nhận các ý kiến, kiến nghị xuất phát từ thực tế hoạt động của các ngân hàng. Ông Nguyễn Hồng Hải nêu 3 nhóm vấn đề chính.
Nhóm thứ nhất, những vấn đề liên quan chặt chẽ đến công tác quản lý của các bộ, ngành về tài sản gắn liền với đất và quyền sử dụng đất, chúng tôi sẽ tổng hợp đầy đủ và trao đổi kịp thời với các cơ quan liên quan để đảm bảo tính thống nhất trong quá trình hướng dẫn.
Nhóm thứ hai, những vấn đề liên quan đến tài sản gắn liền với đất, hiện còn vướng vấn đề pháp lý quy định ở các văn bản Luật. Chẳng hạn quy định về tài sản gắn liền gắn đất là nhà ở thì vướng quy định tại Luật Nhà ở. Hiện Bộ Xây dựng đang chủ trì soạn thảo Luật Nhà ở sửa đổi, dự kiến năm 2022 thông qua. Vì vậy, cần bám sát chặt chẽ đề xuất kịp thời để giải quyết triệt để tại Luật Nhà ở nhằm đảm bảo tính thống nhất, vừa hài hòa, vừa đúng cơ sở pháp lý.
Nhóm thứ ba, những vấn đề liên quan đến cấp mã số sử dụng, thay đổi căn cước công dân, giấy ủy quyền, giấy giới thiệu, Dự thảo đã tiếp thu và có chỉnh lý thống nhất toàn bộ. Một số nội dung liên quan đến quyền quản lý nhà nước cụ thể cần được sự thống nhất đồng ý, cơ quan soạn thảo sẽ trao đổi với các bộ, ngành liên quan để sửa đổi cho phù hợp thực tế.
Trao đổi tại Tọa đàm, ông Tuấn Đạo Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam nhấn mạnh văn bản này chỉ giải quyết trong phạm vi của một Nghị định, không thể vượt qua các văn bản luật cao hơn. Có nhiều nội dung phải chờ sửa ở văn bản luật cao hơn. “Tôi cho rằng Nghị định này phải xác định rõ phạm vi trách nhiệm và thẩm quyền giữa các bên liên quan như cơ quan quản lý Nhà nước, văn phòng công chứng, văn phòng đăng ký, ngân hàng, khách hàng… và có được thủ tục minh bạch để sau này việc phối hợp xác lập biện pháp đảm bảo nghĩa vụ thanh toán được thông thoáng minh bạch, tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp” – ông Tuấn Đạo Thanh nói.
Bà Phạm Thị Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho rằng cần giữ lại các quy định đã đi vào thực thi ổn định, không vướng mắc của Nghị định 102 và bổ sung thêm những nội dung mới cho phù hợp với thực tiễn và nhu cầu phát triển.
“Chúng ta phải xem xét đến nguyên tắc áp dụng luật chuyên ngành không thể chỉ căn cứ vào Bộ luật dân sự nhằm hạn chế nguy cơ hợp đồng bị vô hiệu khi có tranh chấp, phải ra tòa ” – bà Phạm Thị Thịnh nói.